Τίτλος: Σημειώσεις από το υπόγειο
Συγγραφέας: Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (Fyodor Dostoyevsky)
Μετάφραση: Ελένη Λαδιά, Τατιάνα Ντίκο
Εκδόσεις: Αρμός
Έτος έκδοσης: 2003
Σελίδες: 211
ISBN: 960-527-258-Χ
Τον Ντοστογιέφσκι τον γνώρισα πριν από δέκα χρόνια περίπου με το Έγκλημα και τιμωρία κι εντυπωσιάστηκα πολύ, για δύο λόγους κυρίως. Μάλιστα πρόσφατα, διαβάζοντας το Ταπεινωμένοι και καταφρονεμένοι, ένιωσα και πάλι θαυμασμό για τους ίδιους ακριβώς λόγους.
Ο πρώτος έχει να κάνει με την αυθεντικότητα του. Στα δικά μου τα μάτια δεν υπάρχει ούτε ίχνος επιτήδευσης στο λόγο του. Μάλιστα, μου έχει συμβεί να πιάσω κάποιο άσχετο βιβλίο αμέσως μετά από κάποιο του Ντοστογιέφσκι και να μου φανεί κάπως δήθεν και ψεύτικο, χωρίς να είναι απαραίτητα. Νομίζω πως είναι ότι πιο γνήσιο έχω διαβάσει.
Ο δεύτερος λόγος αφορά τον τετριμμένο, αλλά και απολύτως εύστοχο χαρακτηρισμό του ως μέγιστου ανατόμου της ανθρώπινης ψυχής. Ο Ντοστογιέφσκι σκαλίζει πολύ βαθιά τις ψυχές των ηρώων του ενώ μου αρέσει πολύ και ο μοναδικός τρόπος που καταθέτει τις ψυχολογικές του παρατηρήσεις. Εκφράσεις όπως: τα μάγουλα της φλογίστηκαν απ'τη ντροπή, το πρόσωπο του παραμορφώθηκε από τον πόνο, κάτι σαν χαμόγελο στράβωσε το πρόσωπο του, τον κοιτούσε μ'ένα επίμονο, πυρετικό βλέμμα, είναι, νομίζω, καθαρά ντοστογιεφσκικές.
"Είμαι ένας άρρωστος άνθρωπος... είμαι ένας κακός άνθρωπος."
Μ'αυτή την ιδιαίτερη και πολύ δυναμική φράση ξεκινάει η εξομολόγηση του ανώνυμου αντιήρωα του Υπογείου. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που είναι τρομερά ειλικρινής, βασανισμένος, με βαθιά αυτογνωσία και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε δύο μέρη. Στο πρώτο, που το βρήκα αμιγώς φιλοσοφικό, ο συγγραφέας αναφέρεται στις φυσικές επιστήμες, την ιατρική, τα μαθηματικά, την κοινωνία, την ηθική, την ψυχολογία κ.α. ενώ στέκεται αρκετά στη σύγκρουση του ορθολογισμού με τη βούληση.
"Ο κάθε άνθρωπος έχει στις αναμνήσεις του μερικά πράγματα, που δεν τα αποκαλύπτει σε όλους αλλά μόνο στους φίλους του. Υπάρχουν όμως και άλλα που δεν ομολογεί ούτε στους φίλους του παρά μόνο στον ίδιο του τον εαυτό, κι αυτά ως μυστικό. Υπάρχουν τέλος και άλλα που φοβάται κανείς να αποκαλύψει ακόμη και στον εαυτό του, και αρκετά τέτοια πράγματα έχει συσσωρεύσει κάθε τίμιος άνθρωπος."
Και γι'αυτά ακριβώς τα πράγματα θα μας μιλήσει ο ήρωας του Υπογείου στο δεύτερο μέρος, που είναι πιο μυθιστορηματικό και γι'αυτό πιο βατό, και που πραγματικά με καθήλωσε. Αφήνοντας λοιπόν το υπόγειο και την μοναξιά που αυτό συνεπάγεται, θα έρθει σ'επαφή με κάποιους παλιούς συμμαθητές του που δεν τον χωνεύουν και ουσιαστικά θα αυτοπροσκληθεί στη συνάντηση που κανονίζουν. Ο εξευτελισμός που θα βιώσει εκεί περιγράφεται απ'τον Ντοστογιέφσκι με τρόπο συγκλονιστικό.
Στη συνέχεια θα βρεθεί στο δρόμο του μια αγνή κοπέλα και ο ντοστογιεφσκικός ήρωας θα χύσει πάνω της όλο του το φαρμάκι προκειμένου να βγάλει το άχτι του, ωθώντας τη δύστυχη αυτή γυναίκα στη συναισθηματική κατάρρευση.
"Όχι ποτέ, ποτέ δεν υπήρξα μάρτυς τέτοιας απελπισίας! Ήταν πεσμένη μπρούμυτα, με χωμένο σφιχτά το πρόσωπο της στο μαξιλάρι, που το αγκάλιαζε με τα δυο της χέρια. Σχιζόταν το στήθος της. Κι ολόκληρο το νεανικό της κορμί παλλόταν σα να το είχαν πιάσει σπασμοί. Πλημμύριζαν το στήθος της πνιγμένοι λυγμοί, που ξέσπασαν ξαφνικά, ορμητικά με ουρλιαχτά και κραυγές."
Αν και η συγκεκριμένη μετάφραση μου φάνηκε πάρα πολύ καλή, καλό είναι να επαναλάβουμε ότι η δουλειά των εκδόσεων Γκοβόστη στα βιβλία του Ντοστογιέφσκι θεωρείται εξαιρετική.
Περισσότερα για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Last edited by a moderator:
Μπορει και να φταιει το γεγονος οτι το διαβασα σχετικα αργα ( Καραμαζωφ, Ηλιθιος, Εγκλημα, Δαιμονιασμενοι ειχαν διαβαστει ηδη) και να εχασε στη συγκριση. Παντως δεν με εντυπωσιασε. Βεβαια, αυτο δεν μειωνει ουτε στο ελαχιστο τον θαυμασμο και την αγαπη που τρεφω για τον Ντοστο, θα ειναι παντα στο πανθεον των συγγραφεων πουν λατρευω. Μετα απο καιρο ισως ξαναδιαβασω το συγκεκριμενο βιβλιο κι αλλαξω γνωμη, ποτε δεν ξερεις.
