Λέων Τολστόι : "Πόλεμος και Ειρήνη"

[Πολυξενη]

Τίτλος: Πόλεμος και Ειρήνη
Συγγραφέας: Λέων Τολστόη (Лeв Никола́евич Толсто́й)
Μετάφραση: Κοραλλία Μακρή
Εκδόσεις: 4π
Έτος έκδοσης: 2011

Τόμος: Α΄
Αριθμός σελίδων: 573
ISBN: 978-960-488-268-7

Τόμος: Β΄
Αριθμός σελίδων: 580
ISBN: 978-960-488-269-4


"Όταν διαβάζεις Τουργκένιεφ ξέρεις ότι διαβάζεις Τουργκένιεφ. Όταν όμως διαβάζεις Τολστόι αρχίζεις και δεν μπορείς να σταματήσεις".

Με αυτή τη φράση ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ, ένας συγγραφέας που δεν δίσταζε να μιλήσει χλευαστικά για μείζονα αναστήματα (αποκαλούσε λ.χ. τον Φρόιντ « βιεννέζο κομπογιαννίτη» ), αποτίει τον δικό του φόρο τιμής στον γίγαντα της παγκόσμιας λογοτεχνίας που στις 20 Νοεμβρίου 2010 συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από τον θάνατό του.

Αυτό το "δεν μπορείς να σταματήσεις" το ένιωσα μ' αυτό το βιβλίο. Δεν είμαι σίγουρη αν τελείωσα ένα μυθιστόρημα ή ένα μεγάλο μάθημα ιστορίας. Στις σελίδες του, παράλληλα με τις περιπέτειες των ηρώων, παρακολουθούμε την πορεία του Ναπολέοντα και ακόμα πιο πριν, την κατάσταση που επικρατούσε στη Γαλλία και έκανε αναγκαία την ανάδειξη του σε στρατηγό και κατόπιν σε αυτοκράτορα. Την πορεία του προς την Ανατολή και την καταστροφή του.

Παρακολουθούμε τη ζωή στη Μόσχα και την Πετρούπολη, τριών οικογενειών, των Μπεζούχοφ, των Ροστόβ και των Μπαλκόνσκη και πλήθος ανθρώπων γύρω τους από κάθε κοινωνική τάξη. Βλέπουμε τους αριστοκράτες να πλήττουν στα σαλόνια τους και τον πόλεμο να είναι ένα ενδιαφέρον θέμα για κουβέντα. Από την άλλη έχουμε τους μουζίκους, που δεν έχουν ζωή μακριά από τη γη του αφέντη, θέμα που απασχολεί πολύ τον συγγραφέα και μιλά για τη βελτίωση της ζωής τους μέσα από τις πράξεις των πρωταγωνιστών. Κάποιοι φεύγουν για το μέτωπο σπρωγμένοι από διαφορετική ανάγκη ο καθένας. Ήρωες που ψάχνουν να βρουν σκοπό στη ζωή, γυναίκες που παίζουν μοιραίο ρόλο λόγω του καλού ή του κακού τους χαρακτήρα. Η κόμισσα Μπεζούχοβα, ανόητη και υπολογίστρια, η Νατάσα χαριτωμένη και αφελής, η πριγκίπισσα Μάρια, ήσυχη και άβουλη κι από την άλλη ο Αντρέι που αναζητά τη δόξα, ο Πιέρ, που είναι πια από τους αγαπημένους μου ήρωες, γεμάτος καλοσύνη, δέχεται απανωτές απογοητεύσεις, από το γάμο του, από την μύηση του στο μασονισμό και βρίσκει απαντήσεις εκεί που δεν το περίμενε, στην εξαθλίωση της αιχμαλωσίας. Ο Νικολάι που προσγειώνεται απότομα από τη συμπεριφορά του φίλου του και το βάρος των οικογενειακών υποχρεώσεων. Ανάμεσα στις περιπέτειες τους, οι μάχες, η ζωή στα στρατόπεδα, οι πορείες των στρατιωτών και στο τέλος μόνο οι σκέψεις του συγγραφέα.

Πάνω απ όλα διαβάζουμε ένα αντιπολεμικό μυθιστόρημα που υμνεί την ειρήνη και την αγάπη για τον συνάνθρωπο.


μικρό βιογραφικό σημείωμα

Ο Τολστόι (Λεβ Νικολάγιεβιτς Τολστόι) γεννήθηκε στην Γιασνάγια-Πολιάνα, στις 28 Αυγούστου 1828. Ανήκε σε οικογένεια πλούσιων και ευγενών γαιοκτημόνων. Έκανε ολιγόχρονες σπουδές στο πανεπιστήμιο του Καζάν, όπου παρακολούθησε μαθήματα πρώτα στη σχολή ανατολικών γλωσσών και στη συνέχεια στη νομική σχολή. Κατατάχθηκε στο στρατό και συμμετείχε στις εκστρατείες του Καυκάσου και στην άμυνα της Σεβαστούπολης. Κατά την περίοδο αυτή γράφει και τα πρώτα του λογοτεχνικά έργα: Σταθμοί μιας ζωής (Παιδικά χρόνια, εφηβεία, νεότητα) (1852-1857), Μια χιονοθύελλα (1856), Οι δύο Ουσάροι (1856), Διηγήσεις από την Σεβαστούπολη (1868). Η επιτυχία που είχαν αυτά τα διηγήματα τον ενθάρρυνε ν αφοσιωθεί επαγγελματικά στη συγγραφή. Το 1863 εκδίδει το έργο "Οι Κοζάκοι" και το "Πόλεμος και Ειρήνη" (1865-69) το οποίο έγινε δεκτό με ψυχρότητα από τους κριτικούς.

Την περίοδο της μεγάλης δόξας καταλαμβάνεται από υπαρξιακές ανησυχίες και αρχίζει να αναζητά τον Θεό. Το πραγματικό γεγονός της αυτοκτονίας μιας νέας γυναίκας από ερωτική απογοήτευση σε σιδηδρομικό σταθμό της κεντρικής Ρωσίας του δίνει την έμπνευση για να γράψει την Άννα Καρένινα. Άλλα έργα του είναι: "Ο θάνατος του Ιβάν Ιλιτς" (1886), "Η σονάτα του Κρόυτσερ" (1889), "Κύριος και υπηρέτης" (1895) και τέλος "Η Ανάσταση" (1899). Το 1901 η Ιερά Σύνοδος θεωρώντας ότι ένα απόσπασμα του βιβλίου Η Ανάσταση είναι εχθρικό προς την ορθόδοξη εκκλησία αποφασίζει τον αφορισμό του συγγραφέα, ο οποίος απογοητευμένος τρέπεται σε φυγή η οποία θα καταλήξει στο θάνατο του συγγραφέα το Νοέμβριο του 1910.

 

[Ηλίας Ταχτσίδης]

Καποιοι χαρακτηριζουν το εργο "βαρυ". Αυτο μαλλον επειδη εχει απιστευτα πολλους χαρακτηρες. Εγω που διαβασα τη συγκεκριμενη εκδοση χρειαστηκε να διαβασω περιπου 100+ σελιδες για να ξεχωρισω τους κεντρικους ηρωες (που ειναι τρεις οικογενειες) απο τους υπολοιπους χαρακτηρες κι επισης ειναι ιδιαιτερα περιγραφικος. Ο δε επιλογος θα ελεγα οτι ειναι πολυ δυσκολονοητος (χρειαστηκε να το διαβασω αποσπασματικα πολλες φορες για να καταλαβω το νοημα και το μεγαλειωδη τροπο σκεψης του συγγραφεα). Αυτο παντως δε σημαινει οτι δεν το απολαυσα. Αντιθετως οπως λεει και η Πολυξενη ειναι ενα μαθημα ιστοριας και πραγματικα μονο καλο θα σου κανει αν το διαβασεις!

 

[Άρτεμις]

Σίγουρα δεν είναι τυχαίο ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο Τολστόι μας ταξιδεύει με τις ζωντανές περιγραφές του και μέχρι το τέλος νιώθεις πως έχεις βιώσει αρκετά ιστορικό ντοκουμέντα στην Ρωσία της εποχής. Είναι για φαν της ιστορίας, της φιλοσοφίας και γιατί όχι και της ψυχολογίας βλέποντας τόσες δράσεις και αντιδράσεις. Αυτό και η Καρένινα, τον έκαναν τόσο γνωστό.. Διαβάστε το όλοι, είναι όντως από τα βιβλία που σε μορφώνουν σαν άνθρωπο!

 

[Δρουγγάριος]

Αυτή την έκδοση που φαίνεται είχατε; Ήταν καλή η μετάφραση; Σκέπτομαι να το διαβάσω σύντομα.

 

[Πολυξενη]

Η έκδοση που έχω είναι αυτή από τα 4π, όσο για τη μετάφραση θεωρώ πως είναι καλή αφού η ανάγνωση "τρέχει" αβίαστα και δεν σκόνταψα ούτε μια φορά σε κάποια φράση που να μην ταίριαζε ή μια λέξη που να μου φάνηκε πως δεν κολλάει. Χωρίς να έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα, αν σε ένα μεταφρασμένο έργο δεν υπάρχουν σκοτεινά, δυσνόητα σημεία το κατατάσσω στις "καλές δουλειές".

 

[Δρουγγάριος]

Οκ, θα πάρω αυτό τότε, καθώς η έκδοση μου φάνηκε όμορφη με τα οικόσημα της Ρωσίας και της Γαλλικής Δημοκρατίας πάνω.

 

[Ρόμπιν]

Υπέροχο βιβλιο..το διάβασα σε μικρή ηλικία κ θέλω να το διαβάσω παλι το καλοκαίρι πιο προσεχτικά!

 

[Φιλιπ]

Το εχω διαβάσει στη μετάφραση της Κοραλιας Μακρή για τις εκδ.Γκοβοστη. Τέσσερις τόμοι ειναι η δική μου έκδοση. Πιστεύω, είναι απο τα βιβλία που πρέπει να το διαβάσουν όλοι κάποια στιγμή. Μάθημα ιστορίας για την εισβολή του στρατού του Ναπολεοντα στη Ρωσία και πως η αχανής έκταση της ήταν αρκετη για να νικήσει τον ισχυρότερο Γαλλικό στρατό. "Το σκουλήκι που τρώει το λάχανο, χάνεται προτύτερα απο αυτο" , καθώς και η περιγραφή των σχέσεων και τις καθημερινότητας των ανθρώπων εκείνη την εποχή, ειναι αξεπέραστη! Ειναι τόσο ζωντανή που ειναι σαν να ταξιδευεις στο χρόνο και να ζεις ανάμεσα στους χαρακτήρες του μυθιστορήματος.

 

[Ρόμπιν]

Φυσικά Φίλιπ! Ο Τολστόι είναι κορυφαίος συγγραφέας για κ'αποιον λόγο!

 

[Φαροφύλακας]

Είχαμε διαβάσει αυτό το βιβλίο σε συνανάγνωση, πριν μερικά χρόνια, και μου κάνει τώρα εντύπωση που διαπιστώνω πως αμέλησα να γράψω σε αυτό εδώ το νήμα.

Πρόκειται για ένα κορυφαίο έργο του ανθρώπινου πολιτισμού και δει της λογοτεχνίας. Όπως και με τον Ντοστογιέφσκη, έτσι και με τον Τολστόι, υπάρχει μια βαθιά ματιά μέσα στους χαρακτήρες, την ψυχολογία και τα κίνητρα που τους ωθούν, κι οι ήρωες είναι τόσο καλολαξεμένοι που τουλάχιστον εγώ πιάνομαι να διαβάζω με μεγάλο ενδιαφέρον για καταστάσεις που στην πραγματικότητα μπορεί να μου φαίνονταν παντελώς αδιάφορες ή και βαρετές.

Ο συγγραφέας μάς κατευθύνει, βέβαια, όσον αφορά τους ήρωες, και διαλέγει για εμάς ποιον ν' αγαπήσουμε από τον τρόπο που το φτιάχνει και που μας τον παρουσιάζει έτσι που μάλλον σχεδόν όλοι π.χ. αγαπούμε τον Πιέρ. Από εκεί και πέρα όμως ίσως ο καθένας να κλίνει προς τον έναν ή τον άλλο χαρακτήρα, ανάλογα και με τις δικές του προτιμήσεις, κι έτσι για παράδειγμα, εγώ συμπάθησα τον πρίγκιπα Αντρέι Μπαλκόνση στον οποίο μου αρέσει η ευθύτητα και το θάρρος του κι ως ένα σημείο μοιράζομαι και τον κυνισμό του για την ζωή.

Ομοίως, πολύ αντιπαθής για τα δικά μου γούστα υπήρξε ο γερο-πρίγκιπας, πατέρας της Μαρίας. Δήθεν αγαπάει την Μάρια και την καταδυναστεύει. Όμως αγάπη δεν είναι να βασανίζεις και να προκαλείς δυστυχία αλλά ακριβώς το αντίθετο: να κάνεις τον άλλο να νιώθει όμορφα κι ευτυχισμένος. Να του απαλύνεις τις δύσκολες στιγμές και να τον ανεβάζεις κι όχι να του δυσκολεύεις την κάθε μέρα και να το πατάς να πάει κάτω.

Με συγκινεί η αγάπη του συγγραφέα για την πριγκίπισσα Μάρια, που ενώ την έχει φτιάξει άσχημη, όταν μιλάει γι' αυτήν μας την δίνει μέσα από "τα υπέροχα μάτια της".


Όχι πως το έργο δεν έχει πλοκή, κάθε άλλο.

Πιστό στον τίτλο του χωρίζεται σε δύο διακριτές καταστάσεις που αλληλομπλέκονται αφηγηματικά: τον Πόλεμο δηλαδή την Μάχη στο Μποροντίνο και την γενικότερη επέλαση του Ναπολέντα προς την Μόσχα και την μετέπειτα αποχώρησή του, και την Ειρήνη, δηλ. γεγονότα έξω από το πολεμικό τοπίο.

Έχω ακούσει αναγνώστη που παρέλειψε π.χ. όλο το μέρος του έργου που αναφέρεται στον πόλεμο και διάβασε μόνο την «Ειρήνη». Για εμένα ο Πόλεμος είχε εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον καθώς η εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Ρωσία είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός της ευρωπαϊκής ιστορίας. Θα πρότεινα μάλιστα κάποιος να ψάξει και να δει κάποιο σχετικό ντοκιμαντέρ, πριν διαβάσει το βιβλίο, ώστε να έχει μια καλύτερη εικόνα καθώς διαβάζει γι’ αυτόν τον πόλεμο. Αποκλειστικά για την μάχη στον Μποροντίνο, η οποία περιγράφεται εμφατικά από τον Τολστόι, έχω να προτείνω ένα επεισόδιο της τηλεοπτικής ιστορικής σειράς "Line of Fire".

Ακριβώς επειδή οι χαρακτήρες είναι ολοζώντανοι, μέσα από την μαγική πένα του συγγραφέα, υπάρχουν πολλοί ενδιαφέροντες χαρακτήρες κι όπως η ιστορία έχει χρονικό βάθος, συμβαίνουνε πολλά μεταξύ τους.

Προσωπικά, πιάστηκα να γελάω σε πολλά σημεία του βιβλίου από την ευφυΐα του Τολστόι η οποία δίνει σκηνές με λεπτό χιούμορ, όπως εκεί όπου ο Πιερ πηγαίνει στον πατέρα του που ξεψυχά και νιώθοντας έξω από τα νερά του αφήνεται στην καθοδήγηση της Άννας Μιχαήλοβνα ή όταν ο γερο-πρίγκιπας, ο πατέρας του Αντρέι, δίνει ανεξήγητα μεγάλη σημασία κατά την κουβέντα στον αρχιτέκτονα, που κοιτά απορημένος.

Απόλαυσα όλο το έργο και μοναχά παρέλειψα τις τελευταίες 50 σελίδες οι οποίες είναι μια κριτική του Τολστόη πάνω στην προσέγγιση των ιστορικών της εποχής του. Πράγματα που λίγο πολύ τα έχει πραγματευτεί και κατά την διάρκεια της προηγούμενης αφήγησής του (πως δηλ. δεν είναι οι μεμονωμένες ιστορικές μορφές που κάνουν την ιστορία αλλά μια γενικότερη δυναμική που αναπτύσσεται μέσα από χίλιες δυο παραμέτρους και κατευθύνει τα πάντα κτλ.) Μετά από την καταπληκτική, ζωντανή πλοκή αυτό το θεωρητικό τμήμα το καταβαρέθηκα και το άφησα.

Κάποιοι αποθαρρύνονται από το "μεγάλο" μέγεθος του βιβλίου. Έτσι ας μου επιτραπεί να ξαναπω πως η λογοτεχνική ευφυΐα του Τολστόη είναι μοναδική κι εντυπωσιάζει. Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων είναι απλά τέλεια, η πειστικότητα της πλοκής απόλυτα ρεαλιστική και τα πάντα πείθουν κι έχουν ενδιαφέρον έτσι που σε μένα τουλάχιστον το βιβλίο φάνηκε μικρό. Ένα τόσο καλό βιβλίο θα μου άρεσε απλά να συνεχίζει για δεκάδες τόμους ακόμη.

Κλείνοντας να πω πως κάποιος ίσως βρει ενδιαφέρον το γλωσσάρι που ξεκίνησα εδώ (πάνω στην μετάφραση της Μακρή) καθώς μια τόσο παλιά ιστορία, και τόσο παλιά μετάφραση, διανθίζεται από λέξεις παράξενες όπως κνούτο, κρινολίνο, λορνιόν, μύδρος, ουκάζιο, σφάικα κτλ. Όλα αυτά εξηγούνται στο νήμα (κι όποιος βρει κάτι που μας ξέφυγε, καθώς διαβάζει το έργο, ας το συμπληρώσει από κάτω). Ομοίως, ίσως βοηθήσει την ανάγνωση αυτό εδώ το σχεδιάγραμμα που σκάρωσα κάποτε και δείχνει τις διάφορες διαπροσωπικές σχέσεις.

 

[Πακο]

Το σχεδιάγραμμα βοηθάει πολύ,τουλάχιστον στην αρχή για μένα ήταν απαραίτητο. Ευχαριστούμε που το μοιράστηκες μαζί μας Φαροφύλακα. Και έτσι,το Πόλεμος και Ειρήνη έγινε απόλαυση!