Γουίλιαμ Γκίμπσον (William Gibson): "Νευρομάντης"

[Λευτέρης Λ]

Τίτλος: Νευρομάντης
Πρωτότυπος τίτλος: Neuromancer
Συγγραφέας: Γουίλιαμ Γκίμπσον (William Gibson)
Μετάφραση: Δημήτρης Σταματιάδης
Εκδόσεις: Aquarius
Σελίδες: 290

• Αγορά από Ιανός

Σ’ έναν μελλοντικό – όχι και τόσο μακρινό χρονικά – κόσμο, που μόλις έχει βγει από ένα σύντομο Παγκόσμιο Πόλεμο που υποκίνησαν οι ζαϊμπάτσου, οι Ιαπωνικές εταιρίες υψηλής τεχνολογίας, μια επιχειρηματική οικογενειακή φατρία, η Τέσερ-Άσπουλ, κορυφώνει τα σχέδιά της για παντοτινή κυριαρχία κατασκευάζοντας δυο ΤΝ (Τεχνητές Νοημοσύνες). Η Τέσερ-Άσπουλ θέλει να εξασφαλίσει την «επιβίωσή» της μέσω αποθήκευσης των συνειδήσεών των μελών της στη μία εκ των δύο ΤΝ, τον Νευρομάντη.

Η δεύτερη ΤΝ, ο Wintermute, αναλαμβάνει να συγκροτήσει μια ομάδα κρούσης από επιλεγμένα άτομα που θα έχουν σαν αποστολή την παραπλάνηση των δυνάμεων δίωξης του Κυβερνοχώρου με απώτερο στόχο να ολοκληρώσουν τη σύνδεση μεταξύ των δύο «αδελφών» ΤΝ, κάτι που θα σημάνει ταυτόχρονα την μετατροπή τους από ευφυή προγράμματα στην ίδια τη Μήτρα.

Η ομάδα αποτελείται από τον Αρμιτάζ, έναν ψυχοπαθή πρώην Συνταγματάρχη των ΗΠΑ του οποίου η ΤΝ αναδημιούργησε βελτιωμένη την προσωπικότητα, τον Κέις, που ο Αρμιτάζ θεράπευσε με πληροφορίες που πήρε από τον Wintermute, το Κατασκεύασμα ενός προσφάτως αποθανόντα «καβαλάρη της κονσόλας», τη Μόλι Μίλιονς, «σαμουράϊ των δρόμων», τον Φιν, έναν κλεπταποδόχο παράνομου λογισμικού και τον Πίτερ Ριβιέρα, ψυχοπαθή ναρκομανή με εμφυτεύσεις τσιπ που του επιτρέπουν να προβάλλει κατά βούληση εικόνες σε ξένους αμφιβληστροειδείς.

Το πρώτο από τα τρία βιβλία της χαλαρής τριλογίας του Γκίμπσον (τα άλλα δύο είναι ο «Κόμης Μηδέν» και το «Στον αστερισμό της Μόνα Λίζα» ) είναι και το πιο περίπλοκο σε ό, τι αφορά τη δομή και τις αλληλεξαρτήσεις χαρακτήρων και συμβάντων. Εκ πρώτης όψεως μπορεί να χαρακτηριστεί χαοτικό, ακόμα και δυσνόητο ως προς τις λεπτομέρειες. Ο Γκίμπσον έχει στήσει μια αλληλουχία από γεγονότα των οποίων τα αίτια και οι συνέπειες κινούνται στη λογική και τον τρόπο λειτουργίας ενός κόσμου που ο συγγραφέας οραματίστηκε και έχτισε με κάθε λεπτομέρεια από την αρχή ως το τέλος. Και την εποχή που γράφτηκε, υποψιάζομαι ότι ήταν ελάχιστοι αυτοί που μπορούσαν να τον παρακολουθήσουν. Στο επίκεντρο βρίσκεται η ιδέα των εξελικτικών πιέσεων (!) που δέχονται οι εταιρικές δομές πια, και όχι ο άνθρωπος. Η Τέσερ-Άσπουλ αναζητά την επόμενη εξελικτική βαθμίδα της, αυτονομούμενη ουσιαστικά από τους δημιουργούς της, ενώ και οι ΤΝ δεν πάνε πίσω: αναπτύσσουν χαρακτηριστικά ανθρώπινης συμπεριφοράς. Βλέπουμε τον Νευρομάντη να ανθίσταται στην προσπάθεια σύζευξής του με τον «αδελφό» Wintermute, καθώς διακρίνει την πιθανότητα να πάψει να υφίσταται ως αυτόνομη «προσωπικότητα».

Η γραφή του Γκίμπσον εγκαινίασε μια νέα σχολή, αυτή του «κυβερνοπάνκ», μια «ηλεκτρική ποίηση υψηλής τεχνολογίας» όπως τη χαρακτήρισε ο Μπρους Στέρλινγκ. Οι δυστοπίες του είναι πρωτοφανέρωτες στο χώρο της Ε.Φ. Για τον μέσο αναγνώστη της εποχής που γράφτηκε ο «Νευρομάντης» (1984), η έννοια «Κυβερνοχώρος» ήταν απρόσιτη ως προς το περιεχόμενό της. Ένα εικονικό Σύμπαν, μια παραίσθηση, μια ασαφής θάλασσα γεμάτη διακυμάνσεις στην πυκνότητα των πληροφοριών, που όμως παίρνουν τη μορφή παλλόμενων γεωμετρικών σχημάτων εκεί που οι εταιρικές δομές υψώνονται σαν φωτεινοί κώνοι ή παραλληλεπίπεδα και προβάλλονται στη συνείδηση του συνδεδεμένου στο Δίκτυο. Κι όσο για τον «πραγματικό» κόσμο, οι ζαϊμπάτσου είναι αυτές που κινούν τα νήματα, η διασύνδεση μεταξύ εγκέφαλων και Η/Υ παρακάμπτει σαν περιττές τις διάφορες περιφερειακές συσκευές, η νευροηλεκτρονική βρίσκεται σε πλήρη άνθηση, με τα υποδερμικά τσιπ, τις συνθετικές ορμόνες και τα «τεχνοναρκωτικά» να αποτελούν καθημερινή εμπειρία για όλους.

Και μέσα σ’ όλα αυτά, οι «καβαλάρηδες της κονσόλας», πειρατές του Κυβερνοχώρου εφοδιασμένοι με «παγοθραυστικά» προγράμματα που βγήκαν παράνομα στην πιάτσα μετά τον Πόλεμο, σ’ ένα ατέρμονο κυνήγι συλλογής πληροφοριών από τις τεράστιες βάσεις δεδομένων των πολυεθνικών που προστατεύονται από τον «μαύρο πάγο» που κατασκευάζουν και συντηρούν οι ΤΝ, κρατώντας μακριά τους ανεπιθύμητους εισβολείς.

 

[Αστράρχης]

Είναι εξαιρετικό βιβλίο και αυτό που μου γνώρισε την κυβερνο-πανκ κουλτούρα και μου άνοιξε την όρεξη για διαδίκτυο κλπ

 

[Αντέρωτας]

Εχω διαβασει το βιβλιο, θελοντας να κανω μια εισαγωγη στον κοσμο του κυβερνοπανκ (τον οποιο ως τωρα εχω δει κυριως σε ταινιες και παιχνιδια). Δυστυχως δεν μπορεσα να το παρακολουθησω, πρεπει να το διαβασα καπως επιπολαια και βιαστικά.

Κατι που μου εκανε αρνητική εντυπωση ειναι η σκηνοθεσια και η ροη καποιων σκηνων. Μου φανηκαν πολυ ρετρο, σαν να επροκειτο για περιγραφες cheesy σηνων απο ταινιες του 70 ή του 80. Δεν μπορω να το περιγραψω καλυτερα, αλλα οποιος καταλαβε καταλαβε.

Επισης επειδη το διαβασα σε ελληνικη μεταφραση (δε θυμαμαι εκδοσεις, αλλα ηταν διαφορετικη απο αυτη του Λευτερη), μου εκανε εντυπωση η μεταφρασμενη αργκό. Πχ ελεγε οτι καποιος "ηταν καουμπόυ του κυβερνοχωρου". Κυβερνοχωρος εντάξει, αλλα ο καουμπόυ σε τί ακριβώς αναφέρεται; Οι διαλογοι με τους Ρασταφαριανους ειναι στα "βλάχικα", αλλά αργότερα κατάλαβα οτι αυτό ήταν για να αποδόσουν τη Τζαμαϊκανή προφορά (Jamaican English) του αγγλικου κειμενου

Σιγουρα θα του δωσω μια ακομα ευκαιρια, πιο προσεκτικα, και κατα προτιμηση απο το πρωτοτυπο κειμενο.

 

[Διας]

Αντέρωτα, νομίζω πως βαδίζουμε στα ίδια χνάρια. Η απογοήτευση θα έλεγα ότι είναι μάλλον, γιατί το διάβασα πριν μερικά χρόνια. Πιστεύω αν το διάβασα στην την δεκαετία του 90 θα ήταν διαφορετική η γνώμη μου. Νομίζω ότι ετοιμάζουν και ταινία πάνω στον Νευρομάντη.

ΥΓ. αν έχουμε το ίδιο (μαύρο εξώφυλλο) είναι από εκδόσεις Αίολος

 

[Λευτέρης Λ]

Να λάβουμε υπόψιν ότι το βιβλίο γράφτηκε το 1984. Κατά τη γνώμη μου, η σύλληψη του Γκίμπσον παραμένει αξεπέραστη για την εποχή που έγινε. Μια προσεκτική ανάγνωση του βιβλίου βγάζει μάλιστα στην επιφάνεια στοιχεία που σοκάρουν τολμώ να πω, ακόμα και σήμερα. Όπως π.χ. οι εξελικτικές πιέσεις που δέχονται εταιρικά σχήματα (!), κάτι που τα "εξαναγκάζει" τρόπον τινα να προσπαθήσουν να αυτονομηθούν στο Δίκτυο (!).
Πάντως, από το "ύψος" του 21ου αιώνα είναι λογικό να θεωρούμε κάποιες αναφορές κάπως ξεπερασμένες ή περίεργες. Εξακολουθώ όμως να πιστεύω ότι ακόμα και σήμερα υπάρχει ένα σεβαστό ποσοστό αναγνωστών που δεν μπορεί να παρακολουθήσει την πλοκή του "Νευρομάντη".

Στην έκδοση που έχω, δεν υπάρχει η λέξη "κυβερνοχώρος", αλλά...ηλεκτροσύμπαν. Ο μεταφραστής δε μπορούσε να αποδώσει στα Ελληνικά ούτε αυτή την έννοια εν έτη 1989. Σε μεταγενέστερες εκδόσεις υπάρχει η λέξη "Κυβερνοχώρος", όπως άλλωστε και στα βιβλία που ακολούθησαν, δηλαδή στον "Κόμη Μηδέν" για παράδειγμα. Σχετικά με το "καουμπόης", υποθέτω ότι ο Γκίμπσον ήθελε να παραλληλίσει το ταξίδι όσων συνδέονταν στη Μήτρα με την εξερεύνηση μιας νέας, απάτητης ως τότε περιοχής, όπως ακριβώς συνέβαινε με τους πιονιέρους στην Άγρια Δύση.

 

[Αντέρωτας]

Επισης να επισημανω οτι η "μητρα" που ανεφερες προηγουμενως, πιστευω οτι ειναι η προελευση του τιτλου "Matrix".

Απο οσο εχω καταλαβει παει ως εξης: matrix ειναι λεξη που αναφερεται σε συνδυασμο σχηματων πανω σε ενα πλεγμα και σχηματιζει μια μητρα (πχ εκτύπωσης). Στις περιγραφες ο κυβερνοχωρος ειναι ενα πολυχρωμο συμπαν με τετραγωνα. Αθτπ φαινεται και σε αυτο το στιγμιοτυπο του παιχνιδου Neuromancer

Στις ταινιες Matrix τωρα, το ονομα "μάτριξ" ως αναφορα στο εικονικο συμπαν της ταινιας, ειναι προφανως δανειο απο τη χρηση του Γκιμπσον. Κατα τα αλλα δεν εμφανιζεται κατι σχετικα με πλεγματα ή τρετραγωνακια στην ταινια για να δικαιολογει αυτο το ονομα

 

[Πολύνιους]

Κατι που μου εκανε αρνητική εντυπωση ειναι η σκηνοθεσια και η ροη καποιων σκηνων. Μου φανηκαν πολυ ρετρο, σαν να επροκειτο για περιγραφες cheesy σηνων απο ταινιες του 70 ή του 80. Δεν μπορω να το περιγραψω καλυτερα, αλλα οποιος καταλαβε καταλαβε.

Πάντως αυτό έχει να κάνει κ λίγο με την δική σου φαντασία. Η αλήθεια είναι ότι δεν κατάλαβα πώς ακριβώς το εννοείς, πάντως το μέρος εγώ το έχω φτιάξει πολύ διαφορετικά και μοναδικά στο μυαλό μου, έτσι που να περιγράφεται μόνο με το "cyberpunk"...

Ο Νευρομάντης είναι αποκαλυπτική εμπειρία ...

 

[Στέφανος Δαίδαλος]

Θα συμφωνήσω με τον Πολύνιους απόλυτα πως ο Νευρομάντης είναι αποκαλυτπική εμπειρία.. Δεν θυμάμαι αν το διάβασα ποτέ στα ελληνικά αλλά στο πρωτότυπο σίγουρα αξίζει, ορόσημο και οδόσημο μιας εποχής. Επιστρέφω σε αυτό ξανά και ξανά και προγραμματίζω να ασχοληθώ μαζί του άμεσα πάλι.

Εξαιρετικό επίσης το διήγημα του Γκίμπσον "The Gernsback Continuum (Το Συνεχές του Γκέρνσμπακ)" γραμμένο λίγο νωρίτερα

 

[Μαλίκ]

Θα συμφωνήσω απόλυτα με τον Πολύνιους ότι ο Νευρομάντης είναι μια αποκαλυπτική εμπειρία. Μόλις τελείωσα την ανάγνωση του βιβλίου και ομολογώ πως με κατέκτησε και με απορρόφησε τόσο που όταν το διάβαζα μέσα στο τρένο και το μετρό πάντα έχανα τους σταθμούς που ήθελα να αποβιβαστώ.

Ο Νευρομάντης θεωρώ πως είναι ένα έργο πολύ πρωτότυπο για την εποχή του και η αλήθεια είναι πως είναι κομματάκι δύσκολο για τον αναγνώστη που το διαβάζει να το αντιληφθεί αν το διαβάσει σε <<χαλαρό>> στυλ. Απαιτεί την προσοχή σου και την αφοσίωσή σου σε αυτό. Οι λόγοι για τους οποίους φαίνετε δύσκολο είναι κυρίως δύο:

i) Η τεχνική ορολογία που χρησιμοποιεί δυσκόλεψε πολύ όσους δεν ήταν εξοικειωμένοι με την έννοια του διαδικτύου. Απόδειξη, το γεγονός ότι όταν τυπώθηκε η Α έκδοση στην Ελλάδα το 1989 δεν του δόθηκε η απαραίτητη προσοχή. Εκείνη την εποχή στην Ελλάδα ελάχιστος κόσμος ήταν εξοικειωμένος με την έννοια του διαδικτύου, του μόντεμ, της μεταφοράς της πληροφορίας μέσω κλήσεων κλπ. Η δεύτερη έκδοση όμως του 1998 στην ουσία επανανακάλυψε το σύγγραμμα σε μια εποχή που το διαδίκτυο απλωνόταν σα φωτιά, η τεχνολογία που περιγραφόταν στο βιβλίο άρχισε να γίνεται πραγματικότητα ενώ στα χρηματιστήρια οι μετοχές dot.com πρωταγωνιστούσαν βάζοντας τον απλό κόσμο στο χώρο του χρηματιστηρίου. Την εποχή αυτή ό,τι συναναστρεφόταν το διαδίκτυο και τη θαυμαστή νέα εποχή που έφερνε ήταν άξιο προσοχής από την αγορά, έτσι δόθηκε στον Ελληνικό Νευρομάντη μια δεύτερη ευκαιρία επανεκτύπωσης.

Σήμερα για όποιον το διαβάζει αυτό το εμπόδιο ουσιαστικά δεν υπάρχει, εμποτισμένοι από τις εικόνες αναπαράστασης της ταινίας Matrix, του τρόπου σύνδεσης του διαδικτύου με το νευρικό ανθρώπινο δίκτυο που περιγράφεται και στο βιβλίο του Νευρομάντη (είμαι σχεδόν σίγουρος και εγώ, πως ο δημιουργός του Matrix κατά κάποιο τρόπο τινά έχει επηρεαστεί από το βιβλίο) είμαστε σε πλεονεκτικότερη θέση να το αναπαραστίσουμε και να το κατανοήσουμε με την φαντασία μας.

Εντούτοις η δυσκολία παραμένει και αυτό για ένα άλλο δεύτερο λόγο:

ii) Γενικά, είμαστε εξοικειωμένοι με την κλασσική λογοτεχνική γραφή κατά την οποία ο συγγραφέας περιγράφει αναλυτικά το χώρο που υλοποιείται η δράση, τον χαρακτήρα των ηρώων του, το παρελθόν τους, τα συναισθήματά τους και τέλος τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ τους. Δεν αφήνουν πολλά στη φαντασία μας, έχουν σαφής δομή αρχή, μέση και τέλος. Εξαιτίας αυτού, έχουν πλούσιο κείμενο με ελάχιστο διάλογο.

Στον Νευρομάντη αντίθετα πολλά από αυτά καταστρατήγουνται. Ως το έργο που καθιέρωσε το cyberpunk δεν θα μπορούσε παρα να χρησιμοποιεί και punk γραφή δεν θα μπορούσε μέχρι και η προσωπικότητα και οι μνήμες των ηρώων του να μην είναι punk και αυτές. Οι σκηνές ξετυλίγονται πρώτα με το διάλογο των ηρώων χωρίς να σου έχει δώσει από την αρχή κάποιο στίγμα η πληροφορία ώστε να αντιληφθείς τα λεγόμενά τους, το καταλαβαίνεις αργότερα διαβάζοντας παρακάτω, οι χαρακτήρες είναι <<ρηχοί>>, με αποτέλεσμα να μην μπορείς να κατανοήσεις τις πράξεις τους (ακόμα δεν μου επαρκεί η εξήγηση που έδωσε για τους Τέσιερ-Άσπουλ ξαφνικά να αρχίσουν να φτιάχνουν μια άνευ λόγου πολύπλοκη δομή κατοικίας στο straylight), το παρελθόν τους το μισογνωρίζεις και σε αφήνει να αναρωτιέσαι (ακόμα αναρωτιέμαι για το παρελθόν του Ριβιέρα που ήταν και η αιτία να συνάψει σχέση με την 3Τζεην), ο διάλογος είναι αναλογικά πολύ περισσότερος απ’ότι το περιγραφικό κείμενο ενώ το ίδιο το κείμενο είναι οργανωμένο σε <<σκηνές>> (αυτή τη δομή τήρησαν τουλάχιστον στο Ελληνικό του 1998 που διάβασα, προφανώς κατ’εντολή του συγγραφέα) με αποτέλεσμα να θυμίζει κάπως σενάριο ταινίας (έχει πολύ δίκιο ο Αντέρωτας που είπε πως θυμίζει κάτι από ταινία ‘80s ), το στυλ του λοιπόν <<αλήτικο>>, μεταμοντέρνο, ρηχό και vague.

Ο Γκίμπσον σπάει το κλασσικό λογοτεχνικό σχήμα και ενσωματώνει με μεγάλη επιτυχία τις <<τάσεις>> την τεχνολογίας του διαδικτύου σε μια πλοκή γεμάτη περιπέτεια και αγωνία που ξετυλίγεται σαν κινηματογραφική ταινία δράσης. Βιβλίο ορόσημο για την εποχή του που δημιούργησε μια ολόκληρη σχολή.

Το προτείνω ανεπιφύλακτα σε όποιον του αρέσει η λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας και όσο για μένα ανυπομονώ να διαβάσω το δεύτερο βιβλίο της τριλογίας τον <<Κόμη Μηδέν>>.

 

[Αντέρωτας]

Χαρηκα για την αναλυση σου φιλε, ελπιζω να του δωσω μια δευτερη ευκαιρια του βιβλιου, στα αγγλικά αυτή τη φορά.

Σήμερα για όποιον το διαβάζει αυτό το εμπόδιο ουσιαστικά δεν υπάρχει, εμποτισμένοι από τις εικόνες αναπαράστασης της ταινίας Matrix, του τρόπου σύνδεσης του διαδικτύου με το νευρικό ανθρώπινο δίκτυο που περιγράφεται και στο βιβλίο του Νευρομάντη (είμαι σχεδόν σίγουρος και εγώ, πως ο δημιουργός του Matrix κατά κάποιο τρόπο τινά έχει επηρεαστεί από το βιβλίο)

Εννοειται οτι οι ταινιες Ματριξ, οπως και ολα τα εργα cyberpunk εχουν επηρεαστει ακουσια ή εκούσια απο το βιβλιο. Εξηγω σε παραπανω αναρτηση το χρηση της λεξης matrix.

Επισης το μουσικο κομματι της δευτερης ταινιας, με την καταδιωξη στον αυτοκινητοδρομο, ονομαζεται Mona Lisa Overdrive, ενας τιτλος βιβλιου του Γκιμπσον.

Μη ξεχναμε και το θεματικο αλμπουμ Cyberpunk του Billy Idol, με το κομματι Neuromancer

Spoiler

[video=youtube;GX6GMulgCIU]https://www.youtube.com/watch?v=GX6GMulgCIU[/video]

 

[Χανκ Μουντυ]

Κι εμενα αυτο το βιβλιο με κουρασε και δεν μπορουσα να παρακολουθησω τη ροη του. Δεν ξερω. Καταλαβαινω παντως τη σημαντικοτητα του για την εποχη που γραφτηκε. Ισως, κι εγω, αν το ειχα διαβασει τη δεκαετια του '90 (το διαβασα πριν 6-7 χρονια) να ειχα σχηματισει αλλη αποψη.