Απορίες σχετικά με βιβλία και λογοτεχνία

[Βασίλισσα]

Το νήμα αυτό είναι για ερωτήσεις/απορίες που μας δημιουργούνται μέσα απο τα βιβλία ή απο αλλού και δεν μας δίνει κάποια απάντηση ο φίλος μας ο γκούγκλης.


Ας ξεκινήσω πρώτη. Στο βιλίο που διαβάζω Πόλεμος & Ειρήνη του Τολσόϊ αναφέρει την λέξη μπιλμποκέ το οποίο είναι κάποιο παιχνίδι. Θα παραθέσω ακριβώς την παράγραφο για να βγάλουμε κάποιο νόημα.

Το αρκετά όμορφο, σγουρόμαλλο αγοράκι, που στο βλέμμα έμοιαζε με τον Χριστό της Παναγίας Σιξτίνας, έπαιζε μπιλμποκέ. Η μπάλα παράσταινε την υδρόγειο και το ξυλαράκι στο άλλο χέρι το σκήπτρο.

Η Εικόνα αυτή με το αγοράκι να μπήγει το ξυλαράκι στην υδρόγειο είναι μια εικόνα που την δημιουργήσε ένας ζωγράφος προς τιμήν του Ναπολέοντα.
Υποθέτω οτι το παιχνίδι μπιλμποκέ δεν είναι ρώσικο αλλά γαλλικό... ωστόσο δεν κατανοώ τι παιχνίδι είναι αυτό... Όποιος ξέρει μπορεί να μας πεί κάτι παραπάνω.

Υ.Γ Δεν βρήκα παρόμοιο νήμα... αν ωστόσο υπάρχει πάρακαλω πολύ κάποιον συντονηστή να το διαγράψει η να το συμπτύξει κάπου αντίστοιχα.

 

[Γιούκ]

(Le) Bilboquet. Γαλλική ονομασία.

Παιχνίδι όπου στην κορυφή ενός ραβδιού υπάρχει ένα κύπελλο ή μια ακίδα, στο οποίο είναι προσαρτημένη μια μπάλα με τρύπα, δεμένη με νήμα. Προσπαθείς να βάλεις τη μπάλα στο κύπελο ή να "κάτσει" στην ακίδα.

 

[Βασίλισσα]

Σε ευχαριστώ πάρα πολύ Γιούκ

Είναι πολύ όμορφο όταν διαβάζεις κάτι και κατανοείς πλήρως την εικόνα... σε ταξιδεύει.

 

[Ιπποπόταμος]

Ένα παρόμοιο (δεν έχει το κύπελο στο πλάι και η μπάλα είναι πιο βαρελωειδής) μου είχε φέρει δώρο ένας Μεξικανός. Το δικό τους λέγεται balero και μου είχε πει πως είναι από τα παραδοσιακά τους παιχνίδια.
Παλιότερα επαίζαν και οι μεγάλοι με αυτό στοιχηματίζοντας και σε κάποιες φυλές της Λατινικής αμερικής το χρησιμοποιούσαν και για επίλυση διαμαχιών )

 

[Κόρτο Μαλτέζε]

λογικά θα είναι βαριά η μπάλα...

 

[Βασίλισσα]

Οι φίλοι μου γνωρίζουν οτι δεν είμαι πολύ οικονόμα αλλά ούτε και πολύ σπάταλη... όλα με μέτρο... έχω όμως μια απορία και δεν είναι οικονομικής φύσεως...

Ανάμεσα σε βιβλίο κανονικού μεγέθους και στα πόκετ βιβλία... ποιά διαλέγετε και γιατί;

 

[Κόρτο Μαλτέζε]

Κανονικού απλά περιμένω να περάσει λιγος καιρός απο την έκδοση ώστε να πέσει λίγο η τιμή. Εξαρτάται βέβαια και από το βιβλίο. Δεν θα διαβαζα πχ Κρίστι σε σκληρό εξώφυλλο νομίζω οτι το απαιτεί το τσεπης

 

[Φαροφύλακας]

(Υπάρχει νήμα για απορίες γενικότερα οπότε αυτό ας μείνει για απορίες σχετικά με βιβλία και λογοτεχνία. Αλλάζω τον τίτλο.)

 

[Βασίλισσα]

Κόρτο Μαλτέζε π.χ Jo Nesbo θα διάβαζες πόκετ η τα κανονικά; όσο καιρό τα παρακολουθώ δεν έχει πέσει η τιμή τους... όσο για την Κρίστι απ'όσο γνωρίζω αυτά έτσι είχαν πρωτοβγεί ως βιβλία τζέπης.

Φαροφύλακα ζητώ συγνώμη... καλά έκανες... και εγώ τώρα ανακάλυψα την ύπαρξη του άλλου νήματος.

 

[Αντέρωτας]

Να μια απορια που εχω εδω και χρονια γιατι δε μου καθεται καλα. Κατ' αρχας υπαρχει ο ορος "γκοθικ" που ειναι αρκετα αφηρημενος και μπορει να περλαμβανει διαφορετικα μεταξυ τους στοιχεια.

Κατι που με μπερδευε απο την αρχη ειναι η προελευση του ορου: εχω συνδυασει τη λεξη "γοτθικο" με κατι που αναφερεται στους γερμανους του μεσαιωνα, καθως και με τον αρχιτεκτονικο ρυθμο των εκκλησιων.

Αντιθετως, αυτο που αποκαλουμε "γκοθικ" δεν εχει καμια σχεση με το μεσαιωνα, τους γοτθους ή τους γερμανους, αλλα σχετιζεται πιο πολυ με τη βικτωριανη/εδουαρδιανη εποχη, και ισως την Αμερικη, την Αγγλια, την κεντρικη Ευρωπη της εποχης, και οχι τη Γερμανια ή τη χωρα των γοτθων.

Οποτε, τι ειναι αυτο που συνδεει τον ιστορικο ορο "γοτθος" με το σκοτεινο ασχετο κινημα "γκοθικ";


ΥΓ. επαιζα ενα παλιο cyberpunk βιντεοπαιχνιδι που διαδραματιζεται στο μελλον αλλα ειχε μια δικη του σκοτεινη αισθητικη. Ολα ειχαν να κανουν με σκελετους, νεκροκεφαλες, γοτθικα κρανη με καρφια, τσεκουρια κλπ. αν και του ταιριαζει η περγραφη "γοτθικο" σκεφτηκα οτι θα δημιουργουσε παρανοηση με το "γκοθικ" (=βαμπιρ, νυχτεριδες, καστρα κλπ).

 

[Κόρτο Μαλτέζε]

Το κάστρο του Οτράντο (που είναι στην Ιταλία)

 

[Αντέρωτας]

Τι εγινε εκει; Το χτισανε γοτθοι και μετα το κατελαβαν βρικολακες;

 

[Κόρτο Μαλτέζε]

περίπου

Σε πρώτη φάση ήρθαν οι Ούννοι τον 5ο αιώνα μΧ. Αυτοί ώθησαν μερικούς Γότθους στην Ιβηρική Χερσόνησο. Ήταν οι Βισιγότθοι (Δυτικοί Γότθοι) και το βασίλειό τους άντεξε ως τις αρχές του 8ου αιώνα που το κατέκτησαν οι Άραβες. Στην συνέχεια όταν οι Ούννοι έχασαν την μάχη στα καταλανικά Πεδία και διαλύθηκε το κράτος τους, οι υποτελείς τους Οστρογότθοι (Ανατολικοί Γότθοι) κατέκτησαν την Ιταλική Χερσόνησο ιδρύοντας το δικό τους κράτος με πρωτεύουσα την Ραβένα. Το Οστρογοτθικό κράτος άντεξε ως τα μέσα του 6ου αιώνα και το κατέκτησε ο Ιουστινιανός (Ο Βελισάριος και ο Ναρσής βασικά αλλά ξέρεις πώς πάνε αυτά).

Με το τέλος των γοτθικών κρατών χάθηκαν και οι Γότθοι από το ιστορικό προσκήνιο. Τα κράτη τους όπως και τα άλλα νέα κράτη (κυρίως από λαούς γερμανικής καταγωγής) που ιδρύθηκαν στα ερείπια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κατά την περίοδο 4-6ο μΧ Αιώνα ονομάστηκαν "Βαρβαρικά Κράτη". Έτσι όταν κατά τον 12ο αιώνα αρχίζει να αναπτύσσεται μια νέα αρχιτεκτονική στην Γαλλία αρχικά για να επεκταθεί σε ολόκληρο σχεδόν τον Δυτικό Χριστιανικό κόσμο ονομάστηκε Γοτθική Αρχιτεκτονική και η τέχνη που την διακοσμούσε (γλυπτική-ζωγραφική) Γοτθική Τέχνη σαν βαρβαρική αρχιτεκτονική και τέχνη σε αντίστιξη με την πιο εκλεπτυσμένη ρωμανική. Φαίνεται ότι ο Ραφαήλ ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο Γοτθική για να περιγράψει την τέχνη αυτή και ο Βασάρι αυτός που έκανε ευρεία χρήση του όρου καθιερώνοντας τον στην ιστορία της τέχνης.

Το τρίτο βήμα έρχεται με την αυξανόμενη δημοφιλία στα μέσα και το τέλος του 18ου αιώνα των ιστοριών με φαντάσματα. Αναπτύσσεται στην (αγγλικανική-προτεσταντική) Βρετανία ένα είδος λογοτεχνίας με ιστορίες που διαδραματίζονται σε ένα υποτυπώδες μεσαιωνικό (καθολικό) περιβάλλον με κατάρες δαίμονες και φαντάσματα, στοιχειωμένους πύργους, δαιμονισμένους καλόγερους κοκ. Το θεωρούμενο σαν πρώτο μυθιστόρημα αυτού του ύφους ήταν το Κάστρο του Οτράντο, γραμμένο από τον Οράτιο Γουόλπολ και με τον υπότιτλο "Μια γοτθική ιστορία". Από αυτό το γεγονός όλη αυτή η λογοτεχνική παραγωγή ονομάστηκε Γοτθική λογοτεχνία. Αυτή η λογοτεχνική μόδα κράτησε ως την τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνα και μας έδωσε κάποια αξιόλογα αλλά και κάποια εξαιρετικά βαρετά βιβλία. Υπό το βάρος της παρατηρείται στα μέσα του 19ου αιώνα αφενός μια επανεμφάνιση της Γοτθικής αρχιτεκτονικής (πχ το Μπιγκ Μπεν) αλλά και η εμφάνιση του γοτθικού διηγήματος. Στα τέλη του 19ου αιώνα με τον Δράκουλα του Στόκερ και το Δρ Τζέκυλ και κος Χάιντ του Στήβενσον έχουμε μια βραχύβια αναβίωση και του Γοτθικού μυθιστορήματος.

Τέσσερα στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και τις αρχές της δεκαετίας του 1930 στις ΗΠΑ αρχίζουν να γυρίζονται ταινίες βασισμένες στα γοτθικά μυθιστορήματα (Δράκουλας, Φρανκενστάιν, Δρ Τζέκιλ και κος Χάιντ, Ο αόρατος άνθρωπος) ή μιμούμενες την ατμόσφαιρα των μυθιστορημάτων αυτών (Μούμια, Λυκάνθρωπος). Αυτός ο κινηματογράφος που βούλιαξε κάτω από το βάρος αμέτρητων γιων και επιστροφών ονομάστηκε Γοτθικός προφανώς σε αντιστοιχία με την λογοτεχνία. Αναβίωσε από την βρετανική Χάμερ στα τέλη της δεκαετίας του 50 αλλά και πάλι ακολούθησε την πορεία του αμερικανικού γοτθικού κινηματογράφου

Τέλος, αν και ο γοτθικός κινηματογραφικός τρόμος ήταν σε ανυποληψία κατά τις επόμενες δεκαετίες ξανανακαλύφθηκε και εκτιμήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 70 και οδήγησε στην δημιουργία του "Γοτθικού λάιφ στάιλ"

 

[Αντέρωτας]

(για το καλο ολων, ελπιζω να μη τα εγραψες ολα αυτα απο μνημης)

Οπως περιγραφεις την εξελιξη των πραγματων, φαινεται οτι ο Γουολπολ δανειστηκε ενα αρχιτεκτονικο/εικαστικο ορο γι ανα περιγραψει το λογοτεχνικο του εργο. Οπως πχ λεμε οτι μια μουσικη, αλλα και ενα κτηριο, ειναι μπαροκ. Και σαν να λεμε οτι ενα ειδος λογοτεχνιας ειναι μπαροκ, ή νεοκλασσικό (αν βγαζει νοημα κατι τετοιο).

 

[Κόρτο Μαλτέζε]

Για το πότε εμφανίστηκε η γοτθική αρχιτεκτονική και η γοτθική τέχνη κοίταξα την Βικιπέδεια (όπως και την αναφορά στον Ραφαήλ και τον Βασάρι). Τα άλλα είναι από μνήμης και προσωπικές απόψεις (οπότε ίσως να μην είμαι απόλυτα ακριβής κάπου). Ο Γουόλπολ έχεις δίκιο πήρε τον όρο που περιγράφει την αρχιτεκτονική και τον μετέφερε στην πεζογραφία. Η άποψή μου είναι ότι ο όρος χρησιμοποιείται οι ήρωες του κινούνται σε ένα γοτθικό αρχιτεκτονικό περιβάλλον αφού ζουν την περίοδο των σταυροφοριών, περίοδο κατά την οποία εμφανίζεται και εξαπλώνεται το συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό-καλλιτεχνικό ρεύμα (μια άλλη εξήγηση ίσως να είναι ότι ο Μάνφρεντ, ο καταραμένος πρωταγωνιστής του έργου είναι γερμανικής καταγωγής, όπως και οι Γότθοι, αν και κυβερνά το κάστρο του Οτράντο στην Ν. Ιταλία). Πάντως γενικά στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό ρεύμα τα μεσαιωνικά στοιχειωμένα κτήρια (Γοτθικά ή όχι, στην ευρύτερη γερμανική επικράτεια ή αλλού) παίζουν μεγάλο ρόλο

Αντίθετα όμως η Μπαρόκ Λογοτεχνία (όπως και η Ροκοκό) είναι λογοτεχνικά ρεύματα που εμφανίζονται χρονικά περίπου παράλληλα με τα αντίστοιχα καλλιτεχνικά (αν και για να πω την αλήθεια περισσότερο έχω συναντήσει τον όρο θέατρο Μπαρόκ ή Ροκοκό και όχι τόσο στην πεζογραφία).

 

[Βασίλισσα]

Στο βιβλίο που διαβάζω αναφέρεται πολύ συχνά η λέξη φίλντισι.

Τα μαλλιά της έμοιαζαν με καθαρό χρυσάφι, το θνητό της δέρμα με φίλντισι.

φίλντισι < τουρκική fildişi < fil (ελέφαντας) + diş (δόντι) + -i (κτητική κατάληξη)

ελεφαντόδοντο, ελεφαντοστό. Απο το google.

Η εννοία της λέξης σε συνδιασμό με το δέρμα της γυναίκας εννοεί οτι είναι σαν ακτινογραφία λόγο του λευκού χρώματατος που έχει το ελεφαντόδοντο ή οτι είναι τόσο καλής ποιότητας που μόνο μια γυναίκα υψηλής κοινωνίας θα μπορούσε να έχει τέτοιο δέρμα;

 

[Κόρτο Μαλτέζε]

Θεωρώ ότι το φιλντισένιο δέρμα συνήθως αναφέρεται σε λευκό και στιλπνό δέρμα όπως το φίλντισι (αν και αντικειμενικά το πολυκαιρισμένο φίλντισι κιτρινίζει). Ειδικά αν μιλάμε για μια παραδοσιακή αγροτική κοινωνία (προ-καπιταλιστική ή ατελώς καπιταλιστική) όπου η κύρια απασχόληση των γυναικών (και των αντρών) ήταν οι εξωτερικές αγροτικές εργασίες, η λευκότητα του δέρματος σήμαινε ότι ο κάτοχός του ήταν τόσο πλούσιος που δεν ήταν υποχρεωμένος να δουλεύει και να μαυρίζει το δέρμα του από τον ήλιο και ο πλούσιος είναι εξορισμού όμορφος (αντίθετα σήμερα που οι περισσότεροι εργαζόμαστε σε εσωτερικούς χώρους μακριά από την έκθεση στον ήλιο, το μαυρισμένο σώμα δείχνει ότι ο κάτοχός του έχει την δυνατότητα και τον χρόνο να ξαπλώνει κάτω από τον ήλιο).

 

[Βασίλισσα]

Σε ευχαριστώ πολύ Κόρτο. Πόσο δίκιο έχεις.